Om onze ambities te verwezenlijken gaan we aan de slag. Daarom hebben we bij de Voorjaarsnota 2016 reeds besloten tot een aantal financiële impulsen en daarnaast besloten een aantal zaken nader uit te werken (zogeheten pm-posten) bij de begroting 2017.
Ook is bij de Voorjaarsnota 2016 een aantal moties aangenomen waarvan we er nu twee concreet invullen. Het betreft de moties Agenda 22 en Water in de stad. Daarnaast is in september 2016 in de raadscommissie gesproken over het onderwerp ambachtseconomie. We hebben het belang ervan direct vertaald in deze begroting.
Voor het realiseren van onze ambities is het ook nodig vast te leggen hoe we de komende jaren omgaan met de reserve sociaal domein, de flexibiliseringsopgave en de inzet van personele capaciteit.

Impulsen Voorjaarsnota 2016

Exploitatieimpulsen
We kiezen in 2017 voor € 1,0 miljoen aan accenten in de personele sfeer die (deels) worden gedekt uit de flexibiliseringsopgave: we pakken de georganiseerde criminaliteit en ondermijning aan (€ 0,2 miljoen), we gaan aan de slag met de verdere beleidsontwikkeling wonen (€ 0,1 miljoen), economische ontwikkelingen (€ 0,75 miljoen waarvan 0,5 miljoen voor personele kosten), de coördinatie en uitwerkingen scenario's m.b.t. NAC Breda en het stadion (€ 0,1 miljoen) en het Verhaal van Breda (€ 0,5 miljoen waarvan 0,1 miljoen voor personele kosten).
Daarnaast investeren we in vrouwenopvang (€ 0,2 miljoen), sportcoaches (€ 0,4 miljoen), de visie welstand en de visie openbare ruimte (€ 0,1 miljoen), de asbestsanering van gemeentelijk vastgoed (€ 0,5 miljoen), frictiekosten van het nieuwe museum (€ 1,0 miljoen), evenementen (€ 0,5 miljoen), de Bredase Uitvindfabriek, wijkaanpak Gasthuisvelden (€ 0,25 miljoen), Via Breda (€ 0,1 miljoen), innovatieve projecten (€ 0,45 miljoen), draaien we bezuiniging op sportaccommodaties terug (€ 0,1 miljoen) en verhogen we het investeringsvolume (€ 0,5 miljoen). Ook is besloten om vanuit de reserve sociaal domein de volgende impulsen te doen: experimenten werken naar vermogen (€ 0,3 miljoen), een brede aanpak activering (€ 0,2 miljoen), schuldhulpverlening (€ 0,2 miljoen), taal, werk en bewonersintegratie (€ 0,3 miljoen) en intensivering preventie (€ 1,25 miljoen).

Investeringsimpulsen
Bij de voorjaarsnota is gekozen voor investeringen in de kwaliteit van de buitenruimte (€ 0,5 miljoen), bouwlocaties carnaval (€ 0,25 miljoen), afronden buitenruimte Via Breda e.o. (€ 0,2 miljoen) en voor stedelijke ontwikkeling Gasthuisvelden (€ 0,3 miljoen).  

Uitwerkingsopdrachten Voorjaarsnota 2016

Beleidsontwikkeling veiligheid, bestrijding radicalisering, terrorisme en jihadisme
We kiezen er nu voor de in de voorjaarsnota opgenomen beleidsontwikkeling veiligheid, bestrijding radicalisering, terrorisme, jihadisme vooralsnog niet in te vullen. Deze onderwerpen zijn onderdeel van de bredere herstructurering van de keten Veiligheid, Vergunningen, Toezicht en Handhaving. De basis voor de herstructurering is de herijking van de positie van veiligheid binnen de gemeentelijke organisatie en de knelpunten op het gebied van de financiering van de toezicht- en handhavingstaken vanaf 2018, zoals genoemd in bestuursakkoord en voorjaarsnota. In het voorjaar van 2017 wordt de structuur en impact van deze ontwikkelingen duidelijk en kan worden bezien welke middelen benodigd zijn en waar de middelen op de meest effectieve manier kunnen worden gealloceerd. Een voorstel voor de benodigde middelen zal vervolgens een plaats gaan krijgen in de Voorjaarsnota 2017.

Sportimpuls
Om regionale talentontwikkeling, sportaccommodaties, een beweegvriendelijke stad, urban sports en toonaangevende sportevenementen voor de komende jaren een goede basis te bieden, wordt in het najaar van 2016 gestart met het opstellen van een nieuw kader, samen met de raad en partijen uit het veld. Dit traject, onder de noemer Breda Sportstad, moet leiden tot de vaststelling van een uitvoeringsplan voor de periode 2017-2019 in het eerste kwartaal van 2017. Een voorstel voor de benodigde middelen zal vervolgens een plaats gaan krijgen in de Voorjaarsnota 2017.

Wijkaanpak/flexibel budget wijken
Onze wijkaanpak behelst onder meer het gezamenlijk ontdekken van mogelijkheden om de rol van de bewoners bij de besluitvorming en bij de uitvoering daarvan te versterken. Op wijkniveau is die betrokkenheid al sterk vergroot bij bijvoorbeeld de totstandkoming en uitvoering van wijkplannen. De transformatie in het sociaal domein krijgt gestalte met wijkplatforms. De wijkaanpak versterken we met € 0,5 miljoen in 2017 en voor de periode 2018-2020 jaarlijks met € 0,1 miljoen.
We ontmoeten in Breda veel bewoners, groepen en verenigingen die betrokken zijn bij onze stad en de eigen wijk of het dorp. Hiermee krijgen de initiatieven en het wijkeigenaarschap in de wijken en dorpen de gewenste kracht.  Zo wordt de leefbaarheid in de wijken en dorpen versterkt. Zo zorgt de wijkaanpak er voor dat de 'beweging naar de voorkant' in het sociaal domein stevig wordt ingezet; met als resultaat meer gelukkige en gezonde Bredanaars en minder behoefte aan duurdere zware vormen van zorg.
De extra middelen zetten we in voor het opzetten en verder ontwikkelen van wijkplatforms, het ontwikkelen van een werkwijze voor de wijkplatforms en de ondersteuning daarvan door de wijkmanagers/wijkbeheerders, en het monitoren van en rapporteren over de werkzaamheden van de wijkplatforms. Dit laatste is vooral gericht op het beoordelen van initiatieven, het versterken daarvan en indien nodig advisering over subsidiëring en het financieel ondersteunen van initiatieven.

Ligplaatsen Singel
We hebben de ambitie om de waterrecreatie in de singels van Breda te stimuleren. Zo komen er twee aanlegsteigers in de singels. Hier hoort ook een nieuwe aanpak bij ten aanzien van de aanlegplaatsen van bootjes in de singels. Het huidige beeld van gekantelde en/of gezonken bootjes zorgen voor een laag kwaliteitsniveau van de singel en doet afbreuk aan de beleving. Bovendien beperken de gezonken bootjes de doorstroming en bereikbaarheid van de singel. Op dit moment is onduidelijk wie daadwerkelijk gebruik maakt van de ligplaatsen.
De nieuwe aanpak houdt in dat de gemeente de ligplaatsen voor de roeibootjes verzorgt op uniforme wijze. Ook worden de ligplaatsen op sommige delen verplaatst. Daarnaast vernieuwen we de richtlijnen en de vergunningen en intensiveren we de controle en handhaving. We stellen hiervoor € 0,4 miljoen beschikbaar in 2017.

Realisatie woonagenda
De samenstelling van onze bevolking verandert. De autonome groei gaat door. Beleidswijzigingen in de zorg leiden er toe dat minder mensen in speciale voorzieningen wonen. Het is gewenst dat ouderen langer zelfstandig blijven wonen. Jaarlijks huisvesten wij in Breda een groot aantal statushouders. De verwachting is dat het ook in 2017 om ongeveer 500 statushouders gaat. Wij hanteren een ambitieuze woonagenda om aan deze "harde" opgave te kunnen voldoen. Met de moties van de gemeenteraad wordt de noodzaak tot uitbreiding van de woningvoorraad op korte en middellange termijn onderstreept. Om de financiële haalbaarheid te borgen stellen we voor 2017 € 2,0 miljoen beschikbaar uit het MIP (Meerjaren Investerings Programma). Hiermee voeden we een Stimuleringsfonds om bijvoorbeeld panden aan te kopen die tot woning kunnen worden getransformeerd. Ook kunnen we het fonds inzetten voor de grondexploitatie om de bouw van tijdelijke woningen te realiseren.

Daarnaast hanteren we revolverende fondsen om meer mensen in staat te stellen een eerste koopwoning te verwerven (starterslening); om langer in de eigen woning te kunnen blijven wonen (blijverslening) of om de woonlasten te verminderen en bij te dragen aan onze klimaatdoelstellingen (duurzaamheidslening).
We stellen voor de starters-, blijvers- en duurzaamheidsleningen (‘zachte’ opgave) van de Woonagenda ten laste van de exploitatiebegroting € 0,5 miljoen beschikbaar in 2017 en € 1,0 miljoen in 2018. Dit om de revolverende fondsen aan de voorkant (eenmalig) te voeden.

Werk aan de wijk
We blijven inzetten op participatie en activering van inwoners in de wijken. De stichting Werk aan de Wijk (via ATEA-groep) is een organisatie die invulling kan geven aan deze doelstelling. De missie van Werk aan de Wijk is om activiteiten gericht op actief burgerschap te combineren met welzijn, zorg, re-integratie en activering. Dit vanuit een wijkinfrastructuur, herkenbaar en bereikbaar voor de bewoners. Momenteel werken we aan de doorontwikkeling van Werk aan de Wijk. We nemen in het najaar een besluit over de inrichting en organisatie van Werk aan de Wijk. In het vierde kwartaal van 2016 en het eerste kwartaal van 2017 werken we dit uit. In afwachting van de inrichting en organisatie van Werk aan de Wijk stellen we eenmalig voor het overgangsjaar 2017 € 0,5 miljoen beschikbaar uit de reserve sociaal domein.

Actieplan internationale ambities
We scherpen de (inter)nationale positionering van Breda als schakel- en centrumstad stevig aan. Samen met de raad wordt in het eerste kwartaal van 2017 een Internationaliseringsagenda- en aanpak besproken die met name de volgende nu nog relatief losstaande opgaven moet bundelen:
internationale bereikbaarheid via weg (A27, A16, A58), spoor (HSL), HOV en lucht (Breda International Airport), internationaal vestigingsklimaat, acquisitie, werkgelegenheid, expat-beleid, handelsbevordering en toerisme, internationale samenwerking op gebied van onderwijs, kennis, cultuur, sport en duurzaamheid, Europese en mondiale samenwerking (herijking van Werelds Delen en aanscherping bestaande samenwerking met Wroclaw, Ekurhuleni en Yangzhou).
Indien nodig worden in de Voorjaarsnota 2017 voorstellen gedaan voor additionele middelen voor deze Internationaliseringsagenda van Breda.

Stad van de kinderen
Alle kinderen en jongeren verdienen een fijne woonomgeving. Een omgeving waarin zij zich kunnen ontwikkelen zonder zorgen. Waarin ze dagelijks veilig en vrij kunnen spelen om zo gezond op te groeien. Want een stad waar onze jeugd zich optimaal kan ontwikkelen, spelen, sporten en genieten, is ook een stad waar minder zorg of ondersteuning nodig is. In de Voorjaarsnota 2016 hebben we benoemd dat we daarom werk gaan maken van Breda als Kindvriendelijke Stad. Samen met partners uit de stad en daarbuiten zoals de Missing Chapter Foundation. De ambitie is: een fysiek en sociaal prettige omgeving waarin kinderen en jongeren betrokken worden bij de thema’s die voor hen belangrijk zijn. Dit willen we samen doen met de jeugd en ouders. We doen dit met behulp van scholen en verenigingen. Ook bij bestaande jeugdthema’s in Breda, zoals de Kindercultuurnacht en de organisatie van jeugdparticipatie, benoemen we  Kindvriendelijke Stad  als overkoepelend kader. We richten ons op 3 speerpunten: Een fysiek veilige leefomgeving; een sociale omgeving en jeugdparticipatie. Voor 2017 stellen we concrete doelstellingen op voor deze drie speerpunten.
Voor deze aanpak stellen we twee maal een bedrag beschikbaar van € 0,25 miljoen voor 2017 en 2018 uit de reserves sociaal domein.

Mezz
In het cultuurbeleid Factor C is vastgelegd dat Mezz behoort tot de culturele hoofdstructuur van Breda. We onderschrijven dat Mezz van belang is voor het culturele fundament van de stad Breda en het ontwikkelen van cultureel burgerschap.

Mezz ervaart als gevolg van de markante bouw, binnen en buiten het gebouw problemen. Daarnaast hebben de ontwikkelingen in de wereld van poppodia gevolgen voor de positie van Mezz. Er is sprake van meer concurrentie in de regio. De gemeenteraad heeft op 16 juni 2015 met een motie het college verzocht om Mezz te vragen om een actuele meerjarenvisie op te stellen. Een actueel marktonderzoek en het gebruik van het gebouw overdag zijn hierin meegenomen. Ook is gevraagd een uitgewerkt plan voor te leggen van de verbouwing inclusief de kosten. In juni 2016 heeft Mezz het beleidsplan 2017-2020 opgeleverd.
In de Voorjaarsnota 2016 hebben we gezegd dat de gemeente bereid is bij te dragen aan de noodzakelijke aanpassingen, zodat het pand op orde wordt gebracht en toekomstproof is. Het gaat hier om het zogenoemde scenario ‘de basis op orde’. De financiële consequenties van dit scenario bedraagt
€ 1,35 miljoen. Eventuele aanvullende scenario’s, waarin extra functionaliteitsverbeteringen en ambities zijn verwerkt, worden besproken met de raadscommissie Maatschappij.

Grote projecten
Na de realisatie van het nieuwe station blijven we in Breda aan zet op het gebied van grote fysieke projecten in de stad. Binnen Via Breda wordt verder gewerkt aan de realisatie van dit nieuwe stadsdeel, maar ook op andere plekken in de stad geven we nieuwe impulsen aan de stedelijke kwaliteit. Zo starten we in 2017 met de voorbereiding van de derde fase Nieuwe Mark. Hierbij worden de verschillende scenario's en bijbehorende kosten in beeld gebracht. Met als doel om nog in deze bestuursperiode te starten met de realisatie. Dat geldt eveneens voor twee andere grote fysieke projecten, het Havenkwartier en Zoete Delta (Markoevers). Deze drie projecten krijgen een impuls in 2017 uit het Fonds Stedelijke Ontwikkeling. Concreet betekent dit dat er in 2017 € 1,25 miljoen vanuit het Fonds Stedelijke Ontwikkeling wordt ingezet. We kiezen daarmee voor een wijziging ten opzichte van de Voorjaarsnota 2016 in zie zin dat we de fasering in tijd binnen het fonds veranderen waardoor er meer projecten al in 2017 kunnen starten i.p.v. in 2018.    

Aanvullende impulsen en moties

Agenda 22
Breda gaat zich inzetten voor een digitaal en fysiek toegankelijk Breda in lijn met de motie die hierover is aangenomen bij de Voorjaarsnota 2016. Een goede toegankelijkheid van gebouwen is belangrijk voor mensen met een lichamelijke beperking, slechthorenden en slechtzienden. We doen dat volgens de aanpak van Agenda 22. De agenda bestaat uit 22 regels en is opgesteld door de Verenigde Naties. Deze aanpak is een voorloper van het VN verdrag voor mensen met een beperking. De Eerste Kamer heeft het verdrag in 2016 vastgesteld.
De gemeente werkt samen met belangenorganisaties van mensen met een lichamelijke, verstandelijke of psychiatrische beperking. Deze organisaties geven aan waar inwoners met een beperking in het gewone leven tegenaan lopen. Zij denken mee over oplossingen.

Citymarketing
In 2017 wordt een nieuwe citymarketing organisatie opgezet. Een duurzame samenwerkingsvorm tussen publieke en private partijen die bijdragen aan de promotie en profilering van Breda. Het Ondernemersfonds, het toeristisch fonds, de VVV Breda en de evenementenalliantie zijn hierbij betrokken. In dit proces wordt specifiek gekeken naar de VVV en de wijze waarop de werkzaamheden van de VVV geïntegreerd wordt in de nieuwe organisatie. Om dit te realiseren is extra (investerings) budget nodig. Het gaat hierbij om een extra bedrag van € 0,4 miljoen. Dit is nodig ten behoeve van het ontwikkelen van een nieuwe digitale omgeving, het ontwikkelen van een nieuwe retailformule (brandstore), huisvestingskosten en het ontwikkelen van een huisstijlontwikkeling.

Water in de stad
We hebben inmiddels 12 watertappunten en zetten in op 30 extra watertappunten in parken en langs (recreatieve) routes en in de nabijheid van scholen, zowel basis- als middelbaar- en hoger onderwijs. We kijken hierbij naar de spreiding over de stad en locaties waar veel fietsers en wandelaars passeren. We stellen hiervoor naast de beschikbare middelen (JOGG) extra € 0,1 miljoen in 2017 beschikbaar. Najaar 2016 is een uitgewerkt voorstel beschikbaar. Daarbij geldt een aantal uitgangspunten voor een watertappunt. Een watertappunt ligt aan/bij: een speel-/sportplek met wijk of stedelijke functie (Top of Plus plek uit Actieplan Spelen), een recreatieve fiets- of wandelroute, een voetgangersroute naar winkelcentra/binnenstad, een ontmoetingsplek in een park, een school (basis-, middelbaar of hoger onderwijs) en binnen redelijke afstand van de bestaande waterleiding.
Bij de realisatie van een watertappunt nabij een school, betrekken we de betreffende scholen en vragen we hen mee te doen met de DrinkWater aanpak vanuit JOGG-Breda. Op andere locaties kijken we hoe we het gebruik kunnen stimuleren onder andere in samenwerking met sportcoaches en jeugdwerkers.

Netwerk ambachten Breda
De ambachtseconomie vormt een onmisbaar onderdeel van de Nederlandse economie. In Breda leveren ambachten een substantiële bijdrage aan de economische ontwikkeling en vormen bron van creativiteit en innovatie als ook een sleutelfunctie in de maakindustrie. Ambachten bieden ook perspectief
op werk voor jong en oud in relatie tot vakmanschap en ondernemerschap. In Breda is veel aandacht in het onderwijs voor het
meester-gezel principe. Als ook ontwikkelingen als de Ontdekfabriek, Leven lang leren, re-integratie en
ondernemers (als bijvoorbeeld hipambacht) die gebruik maken van het meester gezel principe en daarmee de
ambachtseconomie van Breda kleur en inhoud geven. De opdracht is het netwerk van ambacht in Breda
volledig in beeld te brengen zodat er meer verbindingen kunnen ontstaan en kennis en vindplaatsen inzichtelijk
worden zowel op stedelijk als wijkniveau. In september 2017 moet de inventarisatie van de lokale kansen van
de ambachtssector in Breda gereed zijn en (bestaande) ambachtsnetwerken verder met elkaar verbonden zijn.
Met de uitwerking aan deze opgave is een bedrag van € 0,03 miljoen gemoeid.

Reserve sociaal domein

Flexibilisering
Vanaf de Voorjaarsnota 2016 is onderzoek gedaan naar de flexibilisering van de begroting. Uitkomst is dat het zonder meer mogelijk is meer dan € 15 miljoen anders in te zetten. Dit geldt voor zowel budget/geld als personele capaciteit. Het blijkt niet eenvoudig om op korte termijn in grote omvang “oud” voor “nieuw” te concretiseren. Mogelijke fasering en de consequenties voor de stad spelen daarbij een rol en ook het maken van een inschatting wat nu precies nodig is om feitelijk te kunnen stoppen of de activiteit met een andere ambitie voort te zetten zijn niet eenvoudig evenals het anders inzetten van (personele) capaciteit binnen de organisatie.  
Voor de nadere uitwerking van de flexibilisering gaan college en raad met elkaar in gesprek in het najaar van 2016. Wij zien een aantal bewegingen en vraagstukken die vragen om nadere richtinggevende uitspraken/kaders van de raad. Op basis van deze uitspraken kan de invulling van de flexibilisering in een volgende fase terecht komen. Het verbeteren van het verkrijgen van inzicht in de maatschappelijke opgaven en de bestuurlijke opdrachten en de relatie met de inzet van middelen (in detail naar begrotingsposten kijken) staat buiten kijf.
Voorbeelden van vraagstukken en bewegingen zijn:

• Kiezen we in Breda voor het uitgangspunt “high trust, high penalty” binnen het sociaal domein? Dit voornamelijk om de administratieve lastendruk te beperken. Dit binnen het gegeven dat de kwaliteitscontrole op de levering van de producten en diensten wel overeind blijft;
• Maatschappelijke ontwikkelingen vragen naast de reeds gebruikelijke verschuivingen van geld en capaciteit binnen de beleidsvelden steeds meer aandacht over de beleidsvelden heen
• In het openbaar gebied kunnen we anders omgaan met verkeerssituaties, bijvoorbeeld minder stoplichten en meer rotondes, andere vorm van regulering. Welke lijn kiezen we?
• Beweegt onze inzet mee met de maatschappelijke trend op het vlak van duurzaamheid en cultuureducatie waar marktpartijen meer en meer aanbod weten te realiseren?
• Op welke wijze kan een (eenmalige) inzet van middelen gebruikt  worden voor het verbeteren van de structurele ruimte en dus de flexibiliteit in de begroting op langere termijn. Op welke terreinen doen we dat?
• Op welke wijze leggen we de link tussen de flexibele begroting en Breda Begroot?

Op basis van de uitkomsten gaan we in 2017 nadrukkelijk aan de slag om de flexibilisering een stap verder te brengen.
In deze begroting is het nodig om de nieuwe impulsen die bij de Voorjaarsnota 2016 zijn voorgesteld concreet van een dekking te voorzien.
Benodigde bedragen voorjaarsnota:

Structureel is er € 0,7 miljoen benodigd. De benodigde € 0,7 miljoen wordt gevonden uit onderstaande posten die voortkomen uit het hierboven genoemde onderzoek. Deze zijn geselecteerd omdat deze in redelijke mate in tijd, impact en realisatie mogelijk worden geacht op basis van voorstellen door de organisatie.

Onvoorzien
Bij de voorjaarsnota is opgenomen dat, vanuit structurele onderuitnutting de post onvoorzien wordt opgehoogd naar € 1,5 miljoen vanaf 2017. Dit om meer bestuurlijke flexibiliteit binnen de exploitatie te creëren.
De incidentele impulsen – boven de € 0,7 miljoen - passen binnen de benodigde flexibiliteit en worden nu vanuit deze post bekostigd. De post onvoorzien kent na deze inzet het volgende beeld.

In 2017 zal - via de bestuursrapportages en jaarrekening - inzicht worden gegeven over de inzet van deze post.

Inzet personele capaciteit
In het bestuursakkoord is de keuze gemaakt om het vizier te richten op een toekomstbestendig Breda met daarbij focus op vooruitgang. Focus is nodig om de juiste keuzes te kunnen maken. Het doel is Breda ‘next level’, waar het aantrekkelijk wonen, werken en leven is. De economie trekt weer aan en er is ruim baan voor innovatie. Kortom, niets staat ons in de weg om gewenste ontwikkelingen en vooruitgang ter hand te nemen. De afgelopen jaren lag, vanwege de economische recessie, het accent in de organisatie vooral op beheersing en risicomanagement. Nu zal het accent ook weer volop moeten gaan liggen op beleid-, strategie- en planontwikkeling om de doelstellingen voor onze mooie stad te kunnen realiseren. Hierdoor prepareren we ons optimaal voor de jaren 2018-2022.
Inmiddels zijn we gestart met het programma ‘bedrijfsvoering maakt mogelijk’. Dit programma moet de organisatie flexibeler maken zodat de beschikbare financiële middelen snel vrijgemaakt en ingezet kunnen worden op de meest actuele maatschappelijke opgaven. Ook de inzet van ambtelijke personele capaciteit moet kunnen meebewegen met de maatschappelijke behoeften en opgaven. De verwachting is dat na 2018 de flexibilisering zo ver gevorderd is, dat binnen de beschikbare financiële kaders de noodzakelijke inzet van geld en personeel kan plaatsvinden, afhankelijk van de actuele maatschappelijke opgaven. Dit voorkomt ook dat de ambtelijke organisatie op termijn autonoom in omvang groeit zonder dat er nieuwe taken worden toegevoegd. Voor de korte termijn, 2017 en 2018, is hiervoor een eenmalige impuls nodig in de ambtelijke organisatie van € 2,0 miljoen welke ten laste wordt gebracht van de algemene reserve.